Pamiętając o bolesnych wydarzeniach, które otworzyła w dziejach historii polskiego narodu data 17 września 1939 roku, czcząc pamięć o wszystkich deportowanych na nieludzką ziemie, tych, którzy zginęli w obozach oraz tych, którym udało się wrócić do Ojczyzny, Gmina Milicz oraz Związek Sybiraków w Miliczu z prezes Alicją Herbut na czele 17 września br. zorganizowali obchody uroczystego odsłonięcia i poświęcenia pomnika Sybiraka przy Alei Spacerowej w Miliczu.
Idea powstania pomnika zrodziła się w głowie obecnej prezes Związku Sybiraków w Miliczu tuż po śmierci jej ojca, który przez blisko 30 lat stał na czele tej właśnie grupy. Od zawsze pragnął on, aby w mieście pozostał jakiś znak pamięci po Sybirakach. Pomysł ten spotkał się z uznaniem Burmistrza Piotra Lecha, który wskazał miejsce usytuowania kamiennej rzeźby, a koszty przygotowania fundamentu oraz montażu poniosła w całości Gmina Milicz. Pomysłodawcą wizualizacji pomnika oraz jego fundatorem jest Alicja Herbut z mężem. Pomnik stanął w Miliczu 23 października 2020, jednak panująca wówczas pandemia i restrykcyjne obostrzenia uniemożliwiły uroczystą celebrację jego odsłonięcia i poświęcenia.
Zorganizowana uroczystość rozpoczęła się mszą świętą w Kościele pw. Św. Andrzeja Boboli w Miliczu o godz.15.00. Podczas celebracji kościelnej wybrzmiał Hymn Sybiraków patriotyczna pieśń opiewająca męczeństwo Polaków przymusowo zesłanych na Sybir. Po emocjonalnym i osobistym przemówieniu Prezes Związku Sybiraków w Miliczu Alicji Herbut na końcu mszy, Burmistrz Piotr Lech wręczył współorganizatorce wydarzenia, a jednocześnie fundatorce pomnika Sybiraka podziękowania za serce, pracę i zaangażowanie w proces budowy pomnika i uroczyste odsłonięcie.
Po odprawionym nabożeństwie, uroczyste obchody przeniosły się pod pomnik. W asyście honorowej wojska polskiego, pocztów sztandarowych, Milickiej Orkiestry Dętej, naszych honorowych gości – Sybiraków, przedstawicieli władz samorządowych, delegacji kwiatowych rozpoczęła się majestatyczna i podniosła oprawa odsłonięcia pomnika Sybiraków. Część oficjalną związaną z podniesieniem flagi Państwowej na maszt, podczas którego dumnie wybrzmiewał Hymn Narodowy poprowadził dowódca uroczystości Piotr Balaga, składając komendę przedstawicielowi Dowódcy Garnizonu Oleśnica, majorowi Wojciechowi Sługockiemu. Obydwaj przedstawiciele wojska złożyli meldunek zgromadzonym pocztom sztandarowym. Wzniosłego i dostojnego charakteru uroczystości dodawały pieśni wygrywane przez Milicką Orkiestrę Detą pod batutą Przemysława Wasielewskiego , a ceremoniał wojskowy podkreślali trębacz i werblista wchodzący w skład wojskowej asysty honorowej.
Podczas uroczystości głos zabrali Burmistrz Gminy Milicz Piotr Lech wspominając tragiczne wydarzenia tułaczki sybirskiej noszącej dzisiaj miano „Golgoty Wschodu” oraz przedstawiciel wrocławskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej Jerzy Rudnicki.
Po przemowach nastąpiło przecięcie wstęgi na pomniku Sybiraka, którego dokonali wspólnie Prezes Związku Sybiraków – Alicja Herbut oraz przedstawiciel Związku, Sybirak – Edward Baczkowski, a ksiądz proboszcz Zbigniew Słobodecki poświęcił rzeźbę, pod którą zgromadzeni goście, przedstawiciele władz samorządowych i delegacje lokalnych instytucji złożyli kwiaty. Po wyprowadzeniu sztandaru wojskowego i zakończeniu wojskowej asysty honorowej, dla zgromadzonych gości wystąpił Czesław Herba – najstarszy sybirak Związku Sybiraków ( 92l.) z wierszem napisanym specjalnie na tę okazję oraz Milicka Grupa Rekonstrukcyjna Waldemara Fiuka w krótkiej inscenizacji obrazującej „tułaczkę sybiraków”.
Na zakończenie obchodów o godz.17.00 w sali widowiskowej Ośrodka Kultury w Miliczu w swoim wykładzie otwartym wystąpił profesor Stanisław Srokowski – poeta, prozaik, dramaturg, krytyk, tłumacz oraz nauczyciel akademicki. W swoich powieściach: Ukraiński kochanek (2008) i Zdrada (2009) oraz opowiadaniu Nienawiść (2006) nawiązuje do wydarzeń z 1943 roku, kiedy to ziemie wschodnie II Rzeczypospolitej ogarnęła fala ludobójstwa, dokonywanego przez ukraińskich nacjonalistów na Polakach. Na kanwie Nienawiści powstał w 2016 roku film pt. Wołyń w reżyserii Wojciecha Smarzowskiego. Profesor podczas swojego wystąpienia w Miliczu podjął temat „Dramatu Kresów oraz wywózki na Sybir”, a po mocno refleksyjnym i emocjonalnym wykładzie prowadził rozmowy w kuluarach wpisując się do zakupionych przez słuchaczy książek swojego autorstwa. Wydarzenie zakończyło się o godz.19.00 i było wzruszającym zwieńczeniem całych obchodów zorganizowanych 17 września 2021 r.
