Zabytki gminy Milicz

1. Pałac Maltzanów

Klasycystyczny Pałac Maltzanów wybudowano w latach 1790-1798 według projektu Karola G. Geisslera. Swoją bryłą bezpośrednio nawiązuje do poczdamskiego Sanssousi i Neues Palais.  Pałac posiada dwa dziedzińce – honorowy i herbowy. Honorowy to miejsce gdzie znajdują się oryginalne rzeźby oraz secesyjna fontanna. Budowla dwukondygnacyjna posiada bogatą dekorację klasycystyczną. Pod kopułą z latarnią znajduje się sala rycerska z jońskimi kolumnami. W 1910 r. rozbudowano południowe skrzydło z wmurowanymi kamiennymi elementami dawnego zamku z XV-XVIII w. Do pałacu prowadziła Brama Pokoju, z której zachowała się rzeźba zwycięskiego lwa, upamiętniająca wizytę cara Rosji Aleksandra I w 1813 r. We wspaniałym parku, przez który toczy wody Młynówka Milicka, można podziwiać  80 gatunków krzewów i drzew, w tym egzotyczne daglezje, sosny wejmutki a także ogromne dęby (ten przy Młynówce ma w obwodzie aż 7 metrów), rzadko spotykane w Polsce cypryśniki błotne (jego korzenie wystają ponad ziemię) i dorodne grupy azalii i rododendronów. Park, pełen stawów, kanałów, kryje również ruiny XIII – wiecznego zamku, należącego do książąt oleśnickich. To tu odnaleziono najstarszą… deskę klozetową w Polsce.

Obecnie w Pałacu mieści się Technikum Leśne.

2. Kościół św. Andrzeja Boboli (Kościół Łaski)

Budowla została zaprojektowana przez Gottfrieda Hoffmana. Na wzór kościoła świdnickiego zastosowano tu drewnianą konstrukcję szkieletową wypełnianą cegłą, tzw. mur pruski.

Barokowy kościół św. Andrzeja Boboli w Miliczu jest jedną z ważniejszych dla historii Śląska budowli sakralnych. To jeden z sześciu ewangelickich Kościołów Łaski na Śląsku. Związany jest ściśle z dziejami skomplikowanych stosunków wyznaniowych. Na skutek postanowień kończącego wojnę 30 – letnią pokoju westfalskiego w 1648 r., śląscy ewangelicy mieli zagwarantowaną “wolność wyznania” ale bez “wolności kultu”. Milickie trzy kościoły, podobnie jak pozostałe na Śląsku, musiały być zwrócone katolikom. Ewangelikom pozwolono na zbudowanie jedynie trzech nowych świątyń, tzw. Kościołów Pokoju (dwie z nich stoją do dziś: w Świdnicy i Jaworze i są wpisane na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO).

W działania na rzecz budowy ewangelickiego kościoła w Miliczu włączył się aktywnie właściciel ordynacji milickiej- hrabia Joachim Wilhelm von Maltzan. Zobowiązał się m.in. do pokrycia części kosztów budowy kościoła. Koszty były wysokie, ponieważ w pierwszej kolejności trzeba było uiścić gratyfikację za “łaskę” cesarza oraz jego urzędników. 16.04.1709 r. odbyła się uroczystość odmierzenia gruntu pod budowę nowego kościoła w asyście komisji cesarskiej i rodziny Maltzanów. Budowa świątyni trwała od 1709 do 1714 r.

Wieża kościelna liczy dziś 46 m wysokości, a uwagę zwraca odchylenie od pionu jej górnej części. Było ono przyczyną przebudowy i obniżenia wieży o 12 m w 1783 r

W 1945 r. świątynia została przejęta przez Kościół rzymsko – katolicki. Zmieniono wówczas jej wezwanie na kanonizowanego tuż przed II wojną światową św. Andrzeja Bobolę – polskiego jezuitę, który poniósł męczeńską śmierć na Polesiu z rąk Kozaków w XVII wieku. Konsekracja świątyni nastąpiła 23.12.1946 r. Od 1994 r. Kościół stał się ośrodkiem drugiej milickiej parafii.

3. Ruiny zamku w Miliczu 

O pozostałościach wzniesionej z cegły budowli w milickim parku mówi się powszechnie „ruiny zamku”. Tymczasem najprawdopodobniej budowla ta powstała nie jako obiekt warowny, lecz jako pałac o funkcjach reprezentacyjnych, który służył

biskupowi wrocławskiemu. Dopiero książę oleśnicki Konrad I dokonał przebudowy, nadając mu walory obronne.

Obiekt w początkowym okresie należał prawdopodobnie do biskupa wrocławskiego i urzędował w nim kasztelan biskupi. Wczesnośredniowieczna siedziba biskupia w Miliczu była jak na swoje czasy niezwykle wręcz nowoczesna i luksusowa. Świadczy o tym choćby to, że wyposażona była w toalety, do których dostęp możliwy był bezpośrednio z pomieszczeń mieszkalnych. Niewiele jest obiektów z tego czasu, które miały podobne urządzenia sanitarne; we wczesnym średniowieczu niewielką wagę przywiązywano bowiem do spraw higieny. Wąskim przejściem dochodziło się do latryny wyposażonej w drewniana deskę ustępową, której fragmenty zachowały się po dzień dzisiejszy.

Pomieszczenia ogrzewano kominkami, których ślady widoczne są do dziś.

W XIV wieku, wraz ze sprzedażą włości milickich księciu oleśnickiemu
Konradowi I, charakter budowli całkowicie się zmienił. Podniesiono wówczas jej walory obronne, otaczając pałac murami, nad bramą we wschodniej części wybudowano wieżę. Do niedawna to właśnie Konradowi przypisywano wybudowanie zamku, który datowany był początkowo na drugą połowę XIV w.

Jednak badania przeprowadzone w latach 80–tych wykazały, że najstarsza część obiektu jest dużo starsza – pochodzi z wieku XIII, nie mógł jej zatem wybudować książę oleśnicki.
Obecnie budowla znajduje się w ruinie i jest niedostępna dla zwiedzających.

4. Brama Dworska (Wjazdowa)

Znajduje się ona przy skrzyżowaniu ulic Zamkowej oraz Cichej. Pochodzi ona prawdopodobnie z roku 1815. W tamtym okresie prowadziła do dawnego milickiego pałacu. Obecnie jest to jedyna brama tego typu, która jest w pełni zachowana w bardzo dobrym stanie.

5.Wiatrak w Duchowie i Chata Młynarza

Zbudowany w 1671 r. wiatrak koźlarz, ostatni z kilkudziesięciu pozostałych po wojnie, stoi do dziś. Jest to drewniany wiatrak o konstrukcji ryglowej, podbity od zewnątrz deskami. Posiadał trzy kondygnacje. Na kondygnacji środkowej i górnej odbywała się produkcja mąki. Mechanizm mielący zboże, a więc złożenie kamieni młyńskich, znajdował się na trzeciej kondygnacji. Wszystkie mechanizmy i przekładnie wykonane były z elementów drewnianych łączonych ze sobą bez użycia stali. Wiatrak Bronisław był sprawny jeszcze po wojnie, jednak z biegiem lat zaczął popadać w ruinę. W środku znajdują się drewniane urządzenia, w dużej części oryginalne. Wiatrak został odrestaurowany w roku 2010 w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 dla działania Odnowa i rozwój wsi.

Skip to content