Informujemy, że na początku stycznia 2021 r., na terenie Szkoły Podstawowej nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Miliczu, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska uruchomi stację pomiarową jakości powietrza, która będzie działać w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska.
Przez cały następny rok stacja mierzyć będzie zanieczyszczenia powietrza, które są szczególnie niebezpieczne dla zdrowia ludzi: pył zawieszony PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)piren. Wyniki pomiarów pyłu, dostępne będą na bieżąco na stronach internetowych:
http://powietrze.gios.gov.pl/
http://powietrze.wroclaw.pios.gov.pl/
oraz w aplikacji mobilnej pt.: „Jakość powietrza w Polsce”.
Ze względu na metodę oznaczania benzo(a)pirenu (oznaczenia nie są wykonywane automatycznie, tylko w Laboratorium), wyniki badań nie są dostępne na bieżąco – publikowane są na stronie internetowej http://powietrze.wroclaw.pios.gov.pl/ z 2-miesięcznym opóźnieniem.
Zdjęcie: Stacja monitoringu jakości powietrza Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska
Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ) został utworzony ustawą z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2018 r. poz. 1471 z późn. zm.) w celu zapewnienia wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Jest systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku.
Na terenie Województwa Dolnośląskiego monitoring środowiska prowadzony jest w zakresie: monitoringu jakości powietrza,monitoringu jakości wód powierzchniowych i podziemnych,monitoringu gleb,monitoringu hałasu, monitoringu promieniowania elektromagnetycznego.
Szczegółowy program badań oraz wiele informacji na temat Państwowego Monitoringu Środowiska znajdują się na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska: https://www.gios.gov.pl/pl/ w zakładce Stan środowiska.
Monitoring jakości powietrza
W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w sieci pomiarów jakości powietrza funkcjonuje ogółem ok. 270 stacji pomiarowych, w tym w województwie dolnośląskim działa 28 stacji (automatycznych i manualnych).
Gęstość sieci pomiarowej jest uzależniona od stężenia zanieczyszczeń w powietrzu oraz liczby mieszkańców województwa.
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska odpowiadając za realizację Państwowego Monitoringu Środowiska gwarantuje wysoką jakość wykonywanych badań, które objęte są stałą kontrolą i prowadzone są metodami ujednoliconymi w Unii Europejskiej. Dane z pomiarów są powszechnie dostępne. Corocznie na podstawie pomiarów z roku poprzedniego, wykonywane są przez GIOŚ roczne oceny jakości powietrza, w ramach których określa się dla każdego zanieczyszczenia osobno, czy miało miejsce przekroczenie normy jakości powietrza oraz oszacowuje się obszar przekroczeń.
Oceny roczne, przekazywane Marszałkowi Województwa Dolnośląskiego, stanowią podstawę aktualizacji działań na rzecz poprawy jakości powietrza w naszym województwie.
Czym oddychamy – jakie są zanieczyszczenia powietrza?
Zanieczyszczenia powietrza to substancje lotne, ciecze oraz ciała stałe nie będące jego pierwotnym składnikiem np. pyły, sadza czy benzo(a)piren.
W ocenie jakości powietrza uwzględnia się substancje, dla których w prawie krajowym i w dyrektywach unijnych określono poziomy normatywne. Substancje te zostały wybrane ze względu na powszechność występowania i szkodliwość dla zdrowia ludzkiego i roślin.
Największym problemem w województwie dolnośląskim są wysokie poziomy stężeń: pyłu zawieszonego PM10 i PM2.5, benzo(a)pirenu (na znacznej części województwa, głównie w sezonie grzewczym), dwutlenku azotu (Wrocław, przez cały rok), arsenu (powiat głogowski, m. Legnica, , przez cały rok) i ozonu (w lecie).
Krótka charakterystyka zanieczyszczeń powietrza oraz głównych źródeł ich powstawania:
- Pyły zawieszone, w tym PM10 i PM2.5
Pyły zawieszone są mieszaniną niezwykle małych cząstek, nie stanowią jednorodnej grupy substancji. Mogą to być drobiny kurzu, popiołu, sadzy oraz piasku, a także pyłki roślin, a nawet starte ogumienie, tarcze i klocki hamulcowe samochodów. Na powierzchni takich cząsteczek często osiadają inne substancje (m.in. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne i metale ciężkie), które w ten sposób mogą przenikać do organizmu wraz z wdychanym powietrzem.
PM10 to pył, którego cząsteczki mają średnicę 10 mikrometrów lub mniejszą. Taki pył łatwo przenika do górnych dróg oddechowych i płuc, powodując kaszel, trudności w oddychaniu i zaostrzenie objawów alergicznych. Skutki zdrowotne mogą być poważniejsze, jeżeli na powierzchni cząsteczki pyłu znajdują się inne, toksyczne substancje.
PM2.5 to pył, którego cząsteczki mają 2.5 mikrometra lub mniej. Tworzą go często substancje toksyczne – m.in. związki metali ciężkich czy lotne związki organiczne. PM2.5 jest bardziej niebezpieczny dla zdrowia niż PM10 – mniejsze cząsteczki trafiają aż do pęcherzyków płucnych, a stamtąd mogą przenikać do krwi.
Głównymi źródłami emisji pyłów zawieszonych w Polsce są: spalanie paliw stałych w piecach domowych, a także w znacznie mniejszym stopniu: hałdy i wyrobiska, transport drogowy, zakłady przemysłowe.
- Benzo(a)piren B(a)P
Należy do wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), powstaje w wyniku niepełnego spalania związków organicznych, w tym paliw stałych, drewna, odpadów.
B(a)P jest substancją bardzo toksyczną, rakotwórczą, kumuluje się w organizmie. Podobnie, jak w przypadku pyłów zawieszonych, głównym źródłem emisji WWA w Polsce jest sektor komunalno-bytowy (wykorzystujący paliwa stałe: domowe piece grzewcze, domowe piece centralnego ogrzewania, kuchnie kaflowe, kominki itp.).
- Tlenki azotu NOx – w tym dwutlenek azotu NO2
Grupa nieorganicznych związków chemicznych, z których w powietrzu najczęściej występują tlenek i dwutlenek azotu. Oba związki są szkodliwe dla zdrowia i stanowią jeden z głównych składników smogu. Głównym źródłem emisji tlenków azotu na obszarach miejskich jest transport samochodowy.
- Arsen As
Jest szeroko rozpowszechnionym w przyrodzie metaloidem, który występuje również w odmianie metalicznej. Związki arsenu kumulują się w organizmie, mogą powodować zatrucia organizmu, wykazują również utajone działanie kancerogenne i teratogenne. Wśród głównych źródeł antropogenicznych emisji arsenu wymienia się: uboczną emisję w wyniku procesów wydobycia i hutnictwa rud metali nieżelaznych (miedź, ołów, nikiel) i spalanie paliw kopalnianych.
- Ozon O3
To jedna z form tlenu. Ozon występujący w stratosferze ze względu na swoje właściwości, jest bardzo pożądany i bywa czasem nazywany „dobrym” ozonem. Natomiast mierzony na stacjach PMŚ ozon troposferyczny (zwany także przygruntowym) jest wysoce niepożądany i uznawany za zanieczyszczenie powietrza. Powstaje przy powierzchni ziemi, głównie latem przy wysokim nasłonecznieniu, temperaturze i ciśnieniu. Jest zanieczyszczeniem wtórnym, to znaczy, że nie jest emitowany bezpośrednio do atmosfery, ale powstaje w wyniku reakcji chemicznych inicjowanych przez oddziaływanie światła słonecznego z udziałem zanieczyszczeń (tlenków azotu, metanu i niemetanowych lotnych związków organicznych) emitowanych do powietrza, m.in. z transportu, ze składowisk odpadów i z przemysłu chemicznego.
Ozon przygruntowy zaburza procesy fotosyntezy i inne procesy biochemiczne w roślinach. U ludzi powoduje choroby układu oddechowego. Ze względu na negatywny wpływ na zdrowie człowieka, niekiedy jest nazywany „złym” ozonem.
( źródło: pismo z dnia 23.11.2020 r. Departamentu Monitoringu Środowiska- Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska we Wrocławiu )
